De gamechangers
De GGZ ondergaat een transformatie. Aan de ene kant vindt afbouw van de beddencapaciteit plaats aan de andere wordt de rol van preventie, zelfhulp, zorg zonder opname, aan huis en op afstand groter. Een drietal gamechangers zorgt voor versnelling van dit proces.
1. Hogere effectiviteit en lagere kosten geëist
Psychische klachten kosten maatschappij 22 miljard
De helft van alle mensen ervaart gedurende zijn leven psychische klachten. Dit brengt omvangrijke maatschappelijke kosten met zich mee. In 2015 kwamen de GGZ-uitgaven in Nederland op 6,5 miljard euro uit. Een ruime verdubbeling ten opzichte van het niveau van 2001. De totale maatschappelijke kosten van verminderde geestelijke gezondheid zijn voor Nederland echter veel hoger. Volgens de OESO bedragen deze jaarlijks zo’n 22 miljard euro (ruim 3% van ons nationaal inkomen).
De maatschappelijke kosten van verminderde geestelijke gezondheid
Nederland kent binnen Europa veruit de hoogste GGZ-uitgaven
Jaarlijks staan ongeveer 800.000 mensen onder behandeling van een GGZ-hulpverlener. Nederland kende in 2012 van alle Europese landen de hoogste GGZ-kosten per inwoner. Het verschil in uitgaven met andere landen is tussen 2003 en 2012 sterk toegenomen. Veel patiënten verblijven relatief lang in een instelling. Sinds 2012 hebben GGZ-aanbieders hun beddencapaciteit afgebouwd, maar het kostenverschil met het buitenland is nog niet weggewerkt.
GGZ-uitgaven in Nederland hoog en tot 2013 sterk gestegen
Uitgaven aan GGZ-instellingen en verslavingsklinieken, in koopkrachtstandaard per inwoner
Beleid gericht op een toegankelijke, persoonsgerichte GGZ
In lijn met andere landen sturen overheid en zorgverzekeraars in Nederland de sector in de richting van een effectievere zorgverlening die:
| - | meer onderdeel is van zorg en gemeenschap, |
| - | de zorg op de individuele patiënt toespitst, |
| - | de patiënt zoveel mogelijk ondersteunt in zijn dagelijkse leven. |
In 2012 is onder druk van overheid en zorgverzekeraars landelijk afgesproken om meer cliënten zonder opname te behandelen (ambulantisering), de opnameplaatsen met een derde in te krimpen en het zwaartepunt van de GGZ-behandeling meer naar het begin van de behandelketen te verschuiven.
Meer patiënten aan begin van GGZ-keten behandeld, merendeel kosten aan eind van keten
Ontwikkeling patiëntenaandeel en kostenaandeel per GGZ-segment
Hogere behandeleffectiviteit, efficiëntie en kwaliteit geëist
De GGZ werkt aan grotere doelmatigheid, onder andere via verkorting van behandelingen, inzet van e-health en structurele monitoring en benchmarking van voortgang en uitkomsten van behandelingen (via ROM - Routine Outcome Monitoring). Het aantal plaatsen in GGZ-opname- en -verblijfsvoorzieningen lag in 2015 al bijna een vijfde onder het niveau van 2008. Het Trimbosinstituut constateert echter dat de uitbouw en intensivering van de ambulante zorg bij de beddenafbouw achterblijven. Daarnaast blijkt uit onderzoek van de Stichting Benchmark GGZ dat één op de drie mensen die voor een angststoornis of depressie in behandeling is, er geen baat bij heeft. De druk vanuit overheid en zorgverzekeraars om behandeleffectiviteit, kwaliteit en efficiëntie te verhogen blijft daarom aanhouden.
Groei gezondheidswinst neemt af bij langere behandelduur
